Andrea Pousa
«A base de picar pedra»
Entrevista de LAURA RAMOS CUBA
Fotografías FONDO ANDREA POUSA
Fóra do escenario é simplemente Andrea de Tomiño, unha máis do grupo de amizades. Porén, ao prender os focos emerxe unha voz, distinta e igual ao mesmo tempo. Unha voz que bebe dunha longa herdanza de grandes cantoras como Dulce Pontes e Amália Rodrigues, mais tamén un son eléctrico presente nas mesmas coordenadas que artistas internacionais como Nicki Nicole ou Billie Eilish.
“Até a canción máis ridícula pode achegarche ideas, toda a música me inflúe”, afirma con alegría na voz. Andrea Pousa viste a empatía, a naturalidade e o tesón como emblemas da súa carreira artística. A cantante, cunha longa e sólida traxectoria, é integrante da compañía Queiman e Pousa desde 2014, mais nos últimos anos comezou a deixar un rastro de fortes pegadas no panorama musical. En Miami, en México ou na gran pantalla, Pousa pisa forte e leva, con naturalidade e sen complexos, a lingua galega e a irmandade con Portugal mundo adiante.
Lanzas o teu álbum Retorno, do que xa tivemos un adianto coa Triloxía Meiga. Cal é a principal diferenza con Respirar (2017), o teu anterior -e primeiro- traballo?
Posiblemente a miña implicación a nivel de composición. No primeiro quixen rodearme de grandes profesionais como Nani García e Xavier Ferreiro porque non tiña experiencia. Neste impliqueime coa composición e quixen innovar. Deixeime levar por correntes máis modernas, máis vangardistas… e conseguín un son bastante diferente mais sen perder a esencia.
Como abordas tu o proceso creativo para Retorno?
Neste álbum a composición está feita por min ao 80%, xunto con Paulo Borges, o produtor musical. Xuntámonos os dous nunha casa en Vilanova de Cerveira e estivemos compóndoo en catro ou cinco fases. El comezaba tocando algunha harmonía e eu encaixaba as melodías con algunhas letras que xa fixera a propósito para este disco. Foi un proceso rápido, porque cada día podiamos facer dous temas, e tamén foi fermoso poder ver como nacen as cancións.
Son temas que falan sobre o amor, o desamor… mais tamén son cancións cargadas de positividade e empoderamento porque sempre me gusta darlle unha volta de cor a todo, un toque positivo. Aínda que algo sexa moi negro, eu sempre quedo co mellor. E ese tamén é o balance que estou facendo deste ano.
A Triloxía Meiga son cancións en galego. Porén, Retorno inclúe tamén cancións en español e en portugués. Que motivou esta decisión a empregar varias linguas?
Realmente foi algo natural. Eu son galega e son bilingüe, claro, mais tamén teño raíces portuguesas e vivín sempre de cara a Portugal. Son de Tomiño e téñoo de fronte, polo que sempre estiven moi pegada ao país, á súa cultura, a súa fala… Considérome, xa que logo, trilingüe, teño tres idiomas nai porque así o quixen.
Velaí a ligazón de Retorno con Portugal.
Retorno é unha volta renovada ás miñas raíces, a esa raíz galaicoportuguesa, como digo moitas veces. Trato de conectar con Portugal e coa raia. Na Galiza parece que vivimos de costas a Portugal en moitos sentidos, e este tipo de traballos unen a nosa cultura. Cando canto en galego, os portugueses séntense máis próximos a nós. Aconteceume no confinamento, cando versionei en galego cancións míticas como Shallow, de Lady Gaga. A xente portuguesa que me escoitaba sorprendíase. O simple feito de traducir a canción facíame estar máis próxima a Portugal. E sempre trato de estar próxima ao país, considérome tamén parte del e penso que debemos unir máis as nosas culturas, estar máis presentes uns cos outros.
A miúdo os prexuízos reducen a lingua galega a certos tópicos ou xéneros artísticos. A nivel musical, tu es unha diva que canta en galego, unha imaxe que semella infrecuente. Desde a túa visión do panorama artístico, ves o galego na música limitado a certos espazos? Ou é unha visión arcaica?
Pois esa é a miña loita diaria! Precisamente compuxen a Triloxía Meiga con ese propósito: pódese facer música en galego sen ningún tipo de fronteira. De feito, vexo que moitas veces somos os propios galegos quen nos limitamos. Eu estreei Camiñares en México e Alalá Meigo en Miami, e nunca tiven ese complexo de inferioridade por facelo en galego. Mostrei o que somos con empoderamento. Sabes? Vexo que ese complexo é a miúdo unha cousa nosa, que somos nós quen poñemos eses límites. É xente galega quen me insiste: “Por que o cantas en galego? Non te van entender, iso non vai saír de Galicia”. E a min o galego abriume máis portas do que poden imaxinar! Conéctame con Portugal, conéctame con Angola, con Cabo Verde, con Brasil… Deume máis fortunas que desgrazas. E lévoo con amor propio e orgullo, por min e por todas as persoas que loitan para empoderar a nosa lingua, porque somos nós quen temos que facernos valorar. E ese é o meu traballo diario.
Obviamente, tamén canto en castelán e non teño problema ningún porque son bilingüe, e de aí este traballo, con esta mensaxe e con ese obxectivo: empoderar e sacar o galego desas etiquetaxes de “lingua do canto tradicional”, “lingua de gañáns”… Sacala diso porque se non nos valoramos, seremos sempre uns coitadiños e a min si que non me dá a gana de ser unha coitada.
«Precisamente compuxen a Triloxía Meiga con ese propósito: pódese facer música en galego sen ningún tipo de fronteira»
Como mencionas, este último traballo presentáchelo fóra. En México, para sermos máis exactas.
Era o obxectivo, si, presentar fóra de Galicia. Desgraciadamente, ninguén é profeta na súa terra, pero Camiñares xa foi lanzado en México a propósito. É un país co que conectei moi ben as veces que fun. A xente é moi fiel e agarimosa, con unha conexión especial con Galicia e España. Foron eles quen me propuxeron estrear o single alá, nun programa de televisión a nivel nacional que ven miles de persoas. No momento da entrevista, as miñas redes sociais ardían e as miñas amizades mexicanas alucinaban. Dicíanme “Andrea, que pasa contigo? Saes máis aquí que calquera artista nacional!” E destacaban tamén a cantidade de tempo que me dedicaban. Normalmente tes que pagar para aparecer tres minutos, e eu estiven quince minutos na televisión nacional mexicana, falando de Galicia, da miña música, do galego… Defendendo o que somos con total naturalidade. É o meu obxectivo, unir culturas con respecto e sen imposicións, porque é algo totalmente natural.
O idioma logo resultou unha barreira ou unha ponte?
Unha ponte, por suposto. Dános riqueza. Todo o que saibamos, todo o que somos… non ocupa lugar. É máis, pode darche riqueza e axudarche. Xa digo, a min o galego abriume moitas portas en moitos países. Teño amizades en Angola, en Cabo Verde, en Brasil… e é en parte grazas ao galego. Hai moitas persoas que falan galego pero féchanse ao portugués e non! Eu sempre tiven a mente aberta, de meter a pata co idioma ás veces, pero querer conectar cos demais e facelo.
Nas túas letras fas unha crítica sobre o desleixo que existe na sociedade actual. Avogas polo autocoñecemento, o espírito de superación ou a necesidade humana de conexión, cunha propia e cos demáis.
De feito, o seguinte sinxelo fala precisamente diso. As miñas letras son pequenas reflexións do que me pasa e do que pasa ao meu arredor. En Axendados, por exemplo, falo de como moitas veces nos sentimos máis interesantes por termos unha axenda chea, do remuíño de compromisos e responsabilidades, das redes sociais que nos fan ser máis superficiais… No inicio de 2020 considerabámonos os mellores porque tiñamos unha axenda chea. Eu, por exemplo, a finais de 2019 non tiña datas libres para todo 2020. E ao final estabamos nun bucle, nunha espiral que nos leva a perder a nosa esencia. Por iso para min é tan importante desconectar, porque cando desconectas saes renovada e volves retomar. Cando xa non son produtiva gústame estar cos amigos e non ser nin cantante nin nada, son Andrea de Tomiño, son eu.
Após 2020… este ano foi para sacar algunha aprendizaxe como sociedade?
É para sacala! Un máster en aprendizaxe e unha toma de terra, porque todos tocamos terra. Era ano previo ao Xacobeo e todos tiñamos a axenda chea, con moita actividade cultural e moi produtivo e, de súpeto, tivemos que reinventarnos. No meu caso, o día 13 de marzo tiña un espectáculo de Queiman e Pousa en Portugal para trinta mil persoas e cancelouse unha semana antes. Que facemos? Eu, por exemplo, tiven a sorte ou a visión de, pasados dous días de shock, comecei a activarme, a crear e a estudar. Fixen conexións, concertos online… Non parei un segundo e daba ánimos, porque todos nos deprimíamos coas noticias, pero eu non quería entrar nesa corrente nin perder enerxía.
Na túa carreira e nas túas declaracións destacas sempre o teu traballo e a túa constancia para lograr chegar onde estás. É este tamén un valor que queres compartir?
A miña experiencia na carreira artística é de picar pedra. Levo toda unha vida traballando e non coñezo outro métoo que non sexa o traballo constante, o tesón e estar aí ao pé do canón todos os días. A min e aos meus compañeiros non nos agasallan nada, por iso odio que nos digan “ai, cantos éxitos, que sorte”. Como que sorte? Levo anos traballando para lograr isto mais, claro, non se ve o que hai detrás: moito traballo, horas e cousas que perdes, igual que outros traballos.
Moitas nenas que queren ser cantantes fálanme e pregúntanme, e eu sempre lles digo que o importante é que lles guste e que o teñan claro, porque é tamén un traballo duro e inestable: tes que estar sempre creando, na onda, non te podes vir abaixo e tes que estar súper activa… Eu sempre o tiven claro e sempre traballei por ese obxectivo, e aí querer é poder.
En 2021 vai ser a estrea de El niño Dios, un filme de Ignacio Ortiz sobre o nacemento e a figura de Xesús de Nazaret. Como foi esta aventura?
Foi unha experiencia enriquecedora! Era a miña primeira incursión no cinema e sobre todo apreciei traballar con xente coñecida que coñecía desde a infancia a través das telenovelas. Compartía plano con eles e descubrín xente moi profesional, con moitas táboas que me axudaron moito. O meu foi un papel pequeno mais estou moi orgullosa de dar ese paso e non descarto dar máis nese sentido. Obviamente son cantante, pero o de ser actriz é algo paralelo que vai da man e que ten cabida na miña vida perfectamente.
Que outros soños ten Andrea Pousa?
Pois un soño que teño, un é que tamén me gustaría compoñer unha banda sonora para algún filme ou serie. É un obxectivo para o que estou traballando. A verdade, gústame colocarme pequenas metas e chegar a elas e, despois, poñer outra meta. Son pequenas grandes metas porque realmente o importante é soñar, loitar e nunca perder a esperanza de que podemos logralo.
«A min o galego abriume máis portas do que poden imaxinar! Conéctame con Portugal, conéctame con Angola, con Cabo Verde, con Brasil...Deume máis fortunas que desgrazas»
Juan Mera
O rei do ring
Xosé Manuel Beiras
«Sempre souben que nunca ía ser presidente»
Margarita Ledo
«Son xornalista por un fake»
Xesús Couceiro
«Nunca tentei vender un libro»