A xoiaría de Katuxa Platero, situada no número 3 da compostelá Rúa dos Bautizados, posúe unha atmosfera singular, a medio camiño do glamour de París e a maxestuosidade de Vicenza. Para falarmos invítanos a acompañala á parte superior do establecemento, o lugar onde asesora os seus clientes, e onde tamén ten o seu espazo especial (aquel ao que no seu día nin sequera puido pasar un conselleiro da Xunta); é o lugar onde a maxia flúe para crear pezas únicas: o obradoiro de Katuxa. Poderiamos pensar que Santiago é unha praza atípica para unha especialidade como o deseño de xoias, máis asociada ás millas de ouro de Madrid ou Barcelona, onde «o modelo está máis normalizado», mais a capital galega é o escenario perfecto para facer realidade calquera soño. Así o proba Platero, quen brilla na súa profesión desde hai anos e é, por méritos propios, unha xoia de Compostela.
De apelido Platero, parece un nome artístico…
Si, de feito teño moitísimos problemas porque en todas as partes me poñen «Katuxa Plateros», coma se tivese a moitísima xente traballando comigo [ri]. Veño dunha familia de artesáns que se apelidan Platero. Cando deixei a carreira de Dereito e me cambiei á xoiaría, o nome non o pensei moito.
Desde cativa fuches amiga de experimentar coas artes. Definiuse xa daquela a túa visión creativa?
Creo que, en xeral, a infancia marca moitísimo. Na miña practiquei ballet clásico, cantei nunha coral, e ademais xogaba coas peles que tiña meu avó nun anfiteatro. Iso ten que marcar si ou si. Eu quedábame horas mirando como traballaba el coas mans. Iso márcate. E cando es máis maior, levántaste un día e dis, nin avogacía ni nada, eu quero crear como o meu avó.
Que parte desa herdanza recibiches?
Eu recordo de pequena que os meus avós tiñan uns estantes marabillosos de madeira até o teito e eu buscaba os ollais e os remates das fibelas para poñelas nos dedos e colocalas no pescozo. Daquela xa facía cintos con todo o que atopaba. Pouca xente ten a oportunidade de acceder a un obradoiro desde pequena. Moi pouca xente ten a sorte de ir vendo a creación desde cero, esa maxia da peza formándose paso a paso. Iso si que o herdei deles, esa paixón pola man, polo ben feito, polo coidado.
Conservas algunha das súas ferramentas?
Teño unha bigornia, o seu snap, a súa navalla de cortar, que fixo el mesmo. A verdade é que era un home que tiña unhas mans marabillosas; ogallá algún día tivese eu a profesionalidade que tiña el.
O sector conta con apoios que antes non se tiñan como os de Artesanía de Galicia, o Colexio de Xoieiros, Galicia Calidade… En que situación se atopa a profesión actualmente?
Eu creo que a xoiaría tradicional de compra e venda xa non está de moda. Hai un cambio de consumo. A xente nova non está tan interesada nin educada na xoiaría. A túa avoa, a miña nai… sabían ben o que era un zafiro, un topacio e valorábano. Á xente nova que vén por aquí gústalles, pero unha vez que llo explicas e entran no mundiño. Entón, creo que non estamos de moda entre ese público máis novo, pero xa se está empezando a chegar saíndo nos medios, dando un pouco máis de publicidade… A xoiaría debería revisarse, ten que haber un cambio, temos que unirnos á moda e a outros sectores para facernos un chisco máis fortes.
Como funciona un negocio como o teu en Compostela?
Eu teño un negocio superatípico, moi persoal. É unha xoiaría de autor, só vendo as miñas pezas, só o que eu deseño. Por exemplo, este ano o pantone é Living Coral, pois daquela fago fincapé nunha colección un pouco máis grande de coral. Pero gústame facer ao revés, crear as pezas introspectivamente, do que sae das miñas emocións cara a fóra, non do que vexo do exterior.
«Teño unha clientela fiel porque fago xoias moi persoais, feitas de maneira artesanal e creo que están dirixidas a clientes que aprecian un bo deseño, unha boa calidade, unhas pedras naturais e un traballo exclusivo»
Ir contra corrente, fai máis difícil atopar as materias primas?
Eu importo materiais de todo o mundo. Traballo cos mellores profesionais que me proporcionan tallas antigas únicas. Aínda que me apaixonan as pedras, eu son xoieira e traballo o metal. Pero a alma da peza é a pedra. Traballo desde a semi até a máxima categoría, pero sempre pedras naturais, non sintéticas.
Por canto se pode comprar unha das túas pezas?
Eu podo facerche a peza que queiras. Non hai límite. Podes levar unha peza única por 50€, pero o límite sempre o vas poñer ti. Eu podo traerche a peza que ti queiras sen ningún tipo de problema. Non teño aquí sete diamantes de dous quilates, pero se queres, eu consígochos. Diamantes amarelos, diamantes rosas… Traballo cos mellores dentro e fóra de España. Levo moitos anos nisto e cada vez somos menos deseñadores traballando a xoiaría de autor.
Rexeitaches algunha vez algún encargo?
Si, moitas veces. Ti podes pedirme unha cuncha de prata, por exemplo, pero eu non che vou facer unha que se poida atopar en calquera lugar. Nin que veñas cunha malla de Cartier e queiras que cha faga igual. Eu non fago pezas doutras empresas. Outra cousa é que veñas cun modelo de algo que che gusta e me propoñas darlle unha volta. Aí podemos empezar a falar, e sobre todo a traballar.
Como é hoxe a clientela de Katuxa Platero?
Teño clientela fixa en Santiago. Desde nenas moi noviñas até señoras maiores. E até teño familias enteiras de nais con fillas, que as intercambian entre elas, e iso é marabilloso. Teño clientes en moitas cidades galegas, de toda España e tamén no estranxeiro. Agora estou esperando por unha empresaria taiwanesa, que cada vez que vén pregúntame polas novidades. Teño unha clientela fiel porque fago xoias moi persoais, feitas de maneira artesanal e creo que están dirixidas a clientes que aprecian un bo deseño, unha boa calidade, unhas pedras naturais e un traballo exclusivo. Hoxe, a túa mesma cazadora encóntrala por Santiago moitas veces, parece que vestimos o mesmo. Gústame a xente que quere saírse un pouco dos canons e do estandarizado.
Desde unha rúa tan transitada como Os Bautizados, cal é a túa percepción do estado do pequeno comercio na cidade e máis en concreto na zona monumental?
Estamos de capa caída. É unha pena. Os cascos antigos de todas as cidades que eu coñezo teñen as mellores boutiques, as tendas referentes… e Santiago, creo que é a única que non ten iso. É un problema, ao meu modo de entender. Non temos as mellores boutiques, nin as grandes firmas, pero non as grandes firmas do estilo de Chanel, senón tendas de artesanía de calidade, que vendan un bo produto e que ademais saiban envolvelo, que iso é algo que nos falta aquí, o packaging. En Galicia temos un produto marabilloso, pero fáltanos o marketing, o saber vendernos ben fóra.
Hai iniciativas, tendas que están apostando por iso…
Pero con axuda… No pequeno comercio, o de comprar e vender acabouse. Veñen tendas moi grandes, vén Internet e o que podes conseguir ti pódeo conseguir esta xente, entregándocho mañá e probabelmente a mellor prezo ca ti. Eu creo que o pequeno comercio o que ten que facer é diferenciarse até o punto de dicir: «Isto só o teño eu, se o queres ven por el, eu pódocho enviar, pero a experiencia da compra vai ser mellor se ves por el». É a única maneira, senón estamos condenados a que non haxa tendas, nin no casco antigo nin en ningún lado.
Por iso, a renovación do comercio é imprescindíbel…
Bótannos moito na cara que non nos renovamos. E si, hai que renovarse. Entendo que despois de 40 anos detrás dun mostrador, que veñan e che digan: «Mira, é que tes que renovarte», pode chegar a amolar. Pero hai que facelo. Eu sempre o digo, unha peixeira e eu temos os mesmos retos unha vez que abrimos a tenda. A peixeira terá que ver a luz que lle vén mellor ao peixe para que se vexa máis fresco e eu o mesmo coas xoias. E cada un dentro das súas posibilidades. Non lle vou a pedir á señora que vaia a todas as feiras internacionais como podo ir eu, pero dentro das súas posibilidades, ten que ver a maneira de atraer máis público. Porque cada vez hai máis oferta e menos demanda, entón tes que ser o mellor, buscar a mellor luz, a mellor decoración, así como o mellor trato.
Coa bagaxe que che proporcionan as feiras internacionais, cara onde dirías que se dirixen os teus pasos?
Agora estamos tratando cuns neoiorquinos, pero é complicado chegar alí a nivel empresarial. Eu expuxen en París, e quedei decepcionada. As máis divertidas eramos unha italiana que tiña uns bikinis marabillosos e eu. Estamos vivindo un momento espantoso na xoiaría na que todo é «pauciño, cadradiño, circuliño». Aínda así, veume moi ben a experiencia porque nomeáronme a «creativa a descubrir», e iso abriume moitas portas. Gústame moito Vicenza. Acabo de vir de alí e para min é a cidade máis forte de Europa neste eido. Fan moitas feiras durante todo o ano e puiden coñecer a Lydia Courteille, unha das miñas deseñadoras favoritas de quen Karl Lagerfeld dixo que era «a xoiaría en esencia». Alí ves outro concepto de xoiaría, as súas pezas comezan en 30.000€ e hai xente comprándoas. Aínda que iso xa non son xoias, son obras de arte. Alí ves que a xoiaría aínda pode resistir, que hai xente que aínda a valora e que hai que saber buscala.
«Non temos as mellores boutiques, nin as grandes firmas, pero non as grandes firmas do estilo de Chanel, senón tendas de artesanía de calidade, que vendan un bo produto e que ademais saiban envolvelo, que iso é algo que nos falta aquí, o packaging. En Galicia temos un produto marabilloso, pero fáltanos o marketing, o saber vendernos ben fóra»
«Creo que o pequeno comercio o que ten que facer é diferenciarse até o punto de dicir: ‘Isto só o teño eu, se o queres ven por el, eu pódocho enviar, pero a experiencia da compra vai ser mellor se ves por el’. É a única maneira, senón estamos condenados a que non haxa tendas, nin no casco antigo nin en ningún lado»
É este entón un dos camiños con máis futuro polo que á xoiaría se refire?
Un deles. Ese é un tipo de xoiaría que está moi enfocado á arte e a moda. Eu penso que por aí deberiamos de enfocar a xoiaría, ou polo menos o meu tipo de xoiaría, da xente que deseñamos. O deseñador e o artesán teñen unha diferenza clave. O artesán pode especializarse nunha serie de pezas até tal punto de ser o mellor do mundo facendo iso, pero esa peza vaise repetir e calquera pode ter a mesma que o veciño. O deseñador, en cambio, á parte de ter a técnica e o gusto pola tradición, dálle un punto e ponlle personalidade.
Para que tipo de persoa deseñas? Hai alguén en concreto a quen che gustaría ver levando algunha das túas creacións?
Eu non deseño para alguén en concreto. Eu creo que te tes que namorar das miñas pezas. Ten que haber un frechazo. As miñas xoias funcionan así. Non existe iso de «esa peza quédalle moi ben á miña amiga, vouna poñer». Non, porque ao mellor a ela quédalle moi ben e ti tes uns trazos faciais que piden outras cores e outras formas. Nós, insistimos moito niso. Que pares diante do espello e tal e como pasas dúas horas buscando uns vaqueiros, pases dúas horas buscando un pendente que che favoreza e que fale de ti. Necesitas pasar un tempo diante do espello e dicir: «Que cores me favorecen? Que formas me favorecen? Encáixame? Si. Namórame? Si. Síntome unha deusa? Entón tes que levalo. Non me sinto unha deusa? Non o leves». Unha xoia ten que facercho sentir. Unha xoia tente que namorar. Non creo que sexa necesario poñer unha cousa por poñer.
E para rematar, podes contarnos cales serán as claves das tendencias na xoiaría de cara a esta primavera?
Lévase moitísimo o coral. Os vermellos, os laranxas… Tamén os hai desa cor. A min gústame moito rescatar a perla sempre. Pero non a perla redonda «Jackie Kennedy» que nos pon un montón de anos enriba. Si unha perla barroca, unha perla que nos aporte luz. Coco Chanel era moi lista, a partir dos corenta xa se poñía perlas, e era por algo. A perla é luz. Estamos nun momento da nosa vida no que todo é negro, branco, gris… e cando comezamos a ter certa idade o que máis nos favorece é esa luz na cara. Penso que unha perla barroca é o que máis favorece a unha muller. É moi complicado competir cunha perla. Pero tes que atopar a túa. Tes que buscala, como fas cos vaqueiros.
Juan Mera
O rei do ring
Margarita Ledo
«Son xornalista por un fake»
Xosé Manuel Beiras
«Sempre souben que nunca ía ser presidente»
Xesús Couceiro
«Nunca tentei vender un libro»
