A liturxia matou o noso Día Nacional

En primeiro lugar está a propia data. Isto é, por que o 25 de xullo? Namentres outros pobos celebran a súa declaración da independencia, o inicio dunha revolución que mudou o mundo, ou mesmo unha derrota que acabou co seu autogoberno, que celebramos nós? A verdade é que nada pasou na nosa historia de relevancia un 25 de xullo. Si, é a onomástica do apóstolo.

A elección da data hai un cento de anos xa foi controvertida de seu. Naquela altura había quen defendía tomar como xornada de celebración nacional o 17 de decembro, data na que os mandados pola Coroa de Castela decapitaron o mariscal Pardo de Cela. O certo é que no período previo á aprobación do Estatuto perdeuse a oportunidade de buscar outra data relevante, mesmo dándolle rango de Día Nacional ao 25 de xullo cun decreto publicado no primeiro número do DOG, do 1 de xaneiro de 1979.

O 25 de xullo non deixa de ser o día do Apóstolo Santiago, o Patrón das Españas e, xa que logo, tamén unha festa relixiosa, cos seus correspondentes festexos e rituais. Non é que o feito relixioso sexa incompatible coa conmemoración nacional, pero non deixa de ser certo, que a identidade do mito hispánico, dun símbolo que a españolidade fixo seu, compite coa natureza da vindicación nacional galega. Por outra banda, ao 25 de xullo, pásalle algo asemellado ao 1º de maio, ou ao Día das Letras Galegas: cando unha data caracterizada por unha causa política, cultural ou relixiosa pasa a ser festivo, a mobilización pola causa política, cultural ou relixiosa perde folgos. Espero que isto non se entenda como un argumento a prol de eliminar a natureza festiva da xornada, senón que se entenda como un argumento explicativo máis.

E claro que vou falar do Día da Patria. Á fin e ao cabo é a denominación empregada polo nacionalismo maioritario e, con toda seguridade, a máis estendida. E, de feito, os eventos reivindicativos do 25 de xullo, alén dos relixiosos e institucionais do Goberno galego, son os organizados polas forzas políticas nacionalistas e galeguistas. E isto está ben, a reclamación do feito nacional é política e como tal debe ser participada polas forzas políticas que demanda o recoñecemento nacional do país. E quizais, parte do problema radique aí; en tempos de desconexión entre a cidadanía e os partidos políticos, tamén co mundo nacionalista e galeguista, quizais haxa que superar as fronteiras partidarias. Non falo de manifestacións unitarias do nacionalismo. Nin sequera falo dun evento participado por todos os partidos que entendan que somos nación. Non.

O 2020 vai ser o centenario do Día Nacional de Galicia. E debería ser entendido como unha oportunidade para darlle unha volta a todo isto. Sería desexable unha cita que mobilizara toda a sociedade galega. Toda, a través das súas institucións, si; a través dos seus partidos, si; pero tamén a través das diferentes entidades sociais, de xeito plural e participado por axentes de diferente natureza. Un momento compatible cos actos políticos dos partidos, das institucións e da relixión. Pero tamén sería unha ocasión única para facer o que fan as nacións: celebrarse unidas desde a diversidade.