Un dos puntos fortes de Galicia é o relacionado coa produción láctea. Neste sentido, hai que destacar, en primeiro lugar, a existencia dun indicativo que certifica o leite galego de calidade diferenciada. Trátase de ‘Galega 100%’, un selo que garante a excelencia do produto e que este, ademais, ten como orixe explotacións da comunidade autónoma.

Este selo promociónase durante todo o ano a través de distintos eventos, relacionados fundamentalmente coa gastronomía e co deporte, co obxectivo de incentivar o consumo de leite e de produtos lácteos galegos de calidade entre a poboación, tendo en conta os seus beneficios para a saúde. Neste senso, podemos destacar eventos promocionais como as carreiras pedestres de Frades, Angrois e Porto do Son, diversos partidos de baloncesto en Ourense e en distintos certames gastronómicos, como Xantar, Fórum Gastronómico da Coruña ou Salimat, entre outros.

Estas accións promocionais consisten, fundamentalmente, nun posto itinerante que conta cun mostrador-expositor para almacenaxe e distribución de bricks de leite. Tamén se empregan paneis e folletos informativos sobre a marca, para facilitar ao consumidor información sobre a maneira de identificar este leite nos diferentes puntos de venda, así como sobre as garantías e o seu significado. En todo o ano 2019 repartíronse case 60.000 unidades de bricks de leite amparado pola marca de garantía ‘Galega 100%’.

Polo demais, Galicia destaca tamén pola calidade dos seus queixos, con catro denominacións de orixe protexidas (Arzúa-Ulloa, Cebreiro, Tetilla e San Simón da Costa). Cada un ten a súa propia personalidade, pero todos coinciden en ofrecer ao consumidor un produto feito co máximo esmero e a partir dunha materia prima –o leite galego– de gran calidade.

Merece, así mesmo, especial recoñecemento a calidade contrastada dos pementos que se producen en Galicia, os de Herbón, O Couto, Oímbra, Arnoia e Mougán. Son cinco tipos diferentes de pementos, amparados baixo o selo dunha denominación de orixe, no caso do primeiro, e de indicacións xeográficas protexidas nas restantes.

Os Grelos de Galicia son outro dos produtos da horta galega con calidade amparada por un indicativo específico, coa vista posta nunha maior proxección fóra da comunidade autónoma. Pódense atopar no mercado en varios formatos (fresco, conxelado ou en conserva), o que supón un elevado número de consumidores potenciais.

As castañas, as patacas ou o mel producidos en Galicia tamén contan con recoñecemento especial pola súa calidade. En canto á Castaña, a zona de orixe deste produto –inseparable do outono galego– abarca a maior parte do territorio de montaña, mentres que no caso do Miel de Galicia, a súa área de produción esténdese por toda a autonomía. A apicultura constitúe ademais un elemento importante da etnografía en Galicia, onde perduran construcións tradicionais vinculadas a esta produción artesanal.

A IGP Pataca de Galicia ampara outra referencia da despensa galega e ten a súa zona de produción repartida nas subzonas de Bergantiños (na Coruña), Terra Chá, A Mariña e Lemos (na provincia de Lugo) e A Limia (en Ourense).

Pola súa banda, a Faba de Lourenzá ou o Pan de Cea, entre outros, asocian o nome da súa zona de produción ao do produto. O cultivo da Faba de Lourenzá abarca o territorio costeiro da provincia de Lugo e con este distintivo déuselle nome propio a esta variedade. Ademais, o Pan de Cea, xunto coa Tarta de Santiago, son os dous produtos galegos do sector de panadería e pastelería que contan con distintivo de calidade. A zona de elaboración da torta é toda Galicia, mentres que no caso do pan correspóndese co municipio ourensán de San Cristovo de Cea.

Ademais, hai que destacar o recente recoñecemento europeo para a Indicación Xeográfica Protexida Pan Galego. Un novo selo que supón unha oportunidade para protexer e poñer en valor un produto tan típico da gastronomía galega.

Precisamente, a aprobación definitiva deste selo deu por finalizada unha vella aspiración dos panadeiros galegos, que vían necesaria a creación deste indicativo para facilitarlle aos consumidores a identificación no mercado do auténtico pan galego.

A Agricultura Ecolóxica –unha denominación que, a diferenza das demais, non ten carácter xeográfico– é outro indicativo de calidade que rexistrou un gran desenvolvemento nos últimos anos en Galicia. Trátase dun sistema de produción de alimentos baseado nun escrupuloso respecto ao medio ambiente, o benestar animal e o mantemento e mellora da fertilidade do chan.

En definitiva, Galicia ofrece un amplo abanico de produtos alimentarios de extraordinaria calidade e por tanto o seu poderío gastronómico está fóra de toda dúbida, sobre todo cando esta magnífica despensa –cualificada por Álvaro Cunqueiro como a de maior ‘amplitude’ de Occidente– ponse en valor grazas ao magnífico traballo dos grandes cociñeiros e cociñeiras desta terra.

Outra ferramenta para impulsar a nosa gastronomía é o Decreto que regula a artesanía alimentaria, a través do cal se pon en valor os produtos agrarios e pesqueiros que se elaboran de forma tradicional. Un decreto que tamén protexe aos seus produtores. Trátase dunha nova regulación que especifica o que é unha produción artesanal para evitar que se empregue de maneira impropia este termo ou outros similares como ‘caseiro’ ou ‘feito na casa’.

O novo decreto regula as condicións técnicas específicas necesarias para que unha produción alimentaria sexa artesanal. Así, establece que os procesos de elaboración deben ser tradicionais, que a presentación dos produtos debe ser singular para mostrar a súa calidade diferenciada, respectando en todo momento a norma técnica aprobada para cada tipo de produción.

Así, distínguense un total de 16 grupos de produtos entre os que están os lácteos, os cárnicos, os produtos da pesca e da acuicultura, viños, licores, sidra, cervexa e produtos de panadería e confeitería, entre outros.

Estas normas técnicas contemplarán, en todo caso, que os produtos artesanais deben estar elaborados con materias primas seleccionadas e que non se poderán utilizar potenciadores de sabor, colorantes ou saborizantes artificiais quedando o uso doutros adictivos suxeitos a importantes restricións. Tampouco se poderán empregar graxas trans (hidroxenadas artificialmente) ou graxas procedentes da palma ou do coco. A utilización como materia prima de produtos semielaborados queda limitada a casos excepcionais xustificados na norma técnica correspondente. Doutra banda, admitirase o uso de medios mecánicos para determinadas fases do proceso de elaboración, respectando o indicado na norma técnica que corresponda. Este novo decreto (en entrará en vigor o 10 de agosto), regula tamén o rexistro da artesanía alimentaria, no que deberán estar rexistradas todas as empresas implicadas. Este rexistro permitirá coñecer con exactitude a dimensión deste recurso social. Ademais da denominación xenérica ‘Artesanía Alimentaria’, o decreto establece outras dúas identificacións que distinguirán dous tipos de produtos artesanais específicos: unha para os produtos caseiros ou da casa e outra para os que se elaboran na montaña. Os primeiros serán os que utilicen como base fundamental as materias primas procedentes dunha explotación agraria ligada á empresa artesanal responsable do produto. Os produtos artesanais de montaña serán os elaborados por empresas artesanais alimentarias pertencentes a zonas cualificadas como ‘de montaña’, de acordo co que establece a normativa da Unión Europea.

E para impulsar aínda máis nosa industria agroalimentaria, esta reforzará a súa presenza na marca Galicia Calidade, co obxectivo de que a súa produción gañe en competitividade nos mercados.

Así, Galicia Calidade será un selo que englobará, identificará e potenciará os produtos galegos con denominación de orixe, indicación xeográfica protexida ou que cumpran requisitos de excelencia en produción ou transformación. Galicia Calidade amparará tamén os produtos derivados das razas gandeiras autóctonas galegas, dándolle así un valor engadido a estas producións, así como o selo Galega 100%, que recoñece e distingue o leite de calidade diferenciada producida nas explotacións leiteiras da nosa comunidade.

Este impulso a Galicia Calidade como identidade da excelencia no rural galego farase sobre a base de dous alicerces: o financiamento e a estratexia. O primeiro deles pivotará sobre a promoción, o posicionamento e a axuda a todos os produtores, produtos e transformadores da nosa produción agroalimentaria. O segundo, a estratexia, centrarase en optimizar recursos, para unificar a acción de todos os actores implicados e para levar a marca ao primeiro nivel mundial de calidade. A gran aposta de Galicia Calidade faise polo valor engadido, xa que non se busca cantidade a calquera prezo, senón produción con calidade diferenciada.

Ademais, Galicia Calidade vai ser unha aposta transversal e de implicación máxima que se enmarca na Galicia Verde, a Galicia Innovadora (formación e investigación), a Galicia Nova e a Galicia Familiar.

É a nova canle alternativa de comercialización concibida para os produtos agrogandeiros galegos que recolle a orde recentemente publicada no Diario Oficial de Galicia.

Esta rede permitirá ao consumidor acceder facilmente a estas producións nos establecementos de alimentación que permanecen abertos e identificar a súa orixe con claridade.

Poderanse acoller a esta iniciativa, en calidade de provedores os produtores de froitas e hortalizas, os produtores de mel e produtos apícolas, así como os gandeiros de vacún, porcino, ovino e caprino, entre outros. Para iso, deberán formar parte do Rexistro de explotacións agrarias de Galicia (Reaga) e, no caso dos produtos non transformados, estar integrados na sección de venda directa (Sevedi). Tamén poderanse incorporar á rede as industrias de transformación de produtos agrogandeiros rexistradas no Rexistro de industrias agrarias.

A adhesión dos provedores a ‘Mercaproximidade’ poderase levar a cabo preferentemente a través das organizacións profesionais agrarias, das asociacións de produtores e dos consellos reguladores de denominacións de orixe e de indicacións xeográficas protexidas, que serán os encargados neste caso de negociar cos compradores en nome dos produtores.

A maiores, lanzarase unha campaña de comunicación e sensibilización dirixida ao consumidor final, para conciencialo de que coa súa compra pode axudar aos agricultores e gandeiros galegos para garantir o futuro do rural galego. Neste sentido, os produtos de ‘Mercaproximidade’ estarán perfectamente identificados, para que os consumidores coñezan a súa orixe, así como o seu vínculo coa iniciativa.

Así, ambas as dúas iniciativas teñen como finalidade última frear a perda de ingresos das persoas agricultoras e gandeiras galegas para apoiar o futuro das súas explotacións e garantir así a supervivencia do motor principal da dinamización do rural, á vez que se poñen no mercado produtos agroalimentarios de máxima calidade.